DEVAM: 10. BAB
حدثنا عثمان
بن أبي شيبة:
حدثنا جرير،
عن منصور، عن
المنهال، عن
سعيد بن جبير،
عن ابن عباس رضي
الل عنهما قال: كان
النبي صلى
الله عليه
وسلم يعوذ
الحسن والحسين،
ويقول: (إن
أباكما كان
يعوذ بها
إسماعيل
وإسحاق: أعوذ
بكلمات الله
التامة، من كل
شيطان وهامة،
ومن كل عين
لامة).
[-3371-] İbn Abbas r.a.'dan dedi ki: "Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem
el-Hasen ve el-Huseyn'e okuyup üflüyor ve şöyle diyordu: Şüphesiz babanız
bunlarla İsmail ve İshak'a da okuyup üflüyordu: Euzu bi kelimatillahi’ttammeh
min kulli şeytanin ve hammeh ve min kulli aynin lammeh: ''
Meali: Bütün şeytanlardan ve tüm
zehirli haşerattan, insana zarar ve musibet celbeden her bir göz den Allah'ın
eksiksiz kelimelerine sığınırım.
AÇIKLAMA: Bu başlıktaki ilk
hadis, yüce Allah'ın: "Şüphesiz insanlar için ilk kurulan ev Mekke'de
bulunan evdir. "[Al-i İmran, 96] buyruğu ile neyin kastedildiğini
açıklamaktadır. Burada Beyt'ten maksadın mutlak olarak herhangi bir ev olmayıp,
ibadet kastıyla yapılmış Beyt (ev) olduğunu da göstermektedir. Bu ifadeler Ali (r.a.)'dan
sahih olarak da rivayet edilmiştir. Bu rivayeti İshak b. Rahuye, İbn Ebi Hatim
ile başkaları sahih bir senedle ondan rivayet etmişlerdir. Buna göre Ali r.a.
dedi ki: "Ondan önce de evler (beytler) vardı. Fakat Allah'a ibadet
maksadıyla yapılan ilk ev odur."
"Mescid-i Aksa" Beytu'l-Makdis'teki mescid demektir.
Ona "el-Aksa (en uzak)" deniliş sebebi, onunla Ka'be arasındaki
mesafenin uzaklığıdır. Bir görüşe göre (o dönemlerde) onun ötesinde ibadet
edilecek yer olmadığından dolayı bu ad verilmiştir.
Bir başka açıklamaya göre ona pisliklerden ve murdar şeylerden
uzak olduğundan ötürü bu isim verilmiştir. "el-Makdis" de bu gibi
şeylerden pak ve temiz olan demektir.
"Kırk yıl" ile ilgili olarak İbnu'l-Cevzı şunları
söylemektedir: Bu açıklanması zor bir husustur. Çünkü İbrahim Ka'be'yi,
Süleyman da Beytu'l-Makdis'i bina etmiştir. Her ikisi arasında ise bin yıldan
daha uzun bir süre vardır. Görüldüğü gibi İbnü'l-Cevzi'nin bu husustaki
dayanağı Mescid-i Aksa'yı bina edenin Süleyman aleyhisselam olduğudur. Bunu
dile getiren rivayeti Nesai, sahih bir senedle Abdullah b. Amr b. el-As'dan
merfu bir rivayet olarak zikretmiş bulunmaktadır: "Süleyman
Beytu'I-Makdis'i bina edince yüce Allah'tan şu üç hususu diledi. .. "
Taberani'de ise, Rafi' b. Umeyra'nın rivayet ettiği hadiste
şöyle denilmektedir: "Davud (a.s.) Beytu'l-Makdis'i inşa etme işini
başlattı. Sonra yüce Allah ona şunu vahyetti: Ben bunun inşa işini tamamlamayı
Süleyman'a nasip edeceğim." Bu hadiste ayrıca bir kıssa da
nakledilmektedir.
(İbnu'I-Cevzi) dedi ki: Buna şu şekilde cevap verilebilir:
Hadiste işaret ilk bina işine ve mescidin temellerinin kurulmasınadır. Dolayısıyla
Ka'be'yi ilk bina eden de İbrahim değildir, Beytu'l-Makdis'i de ilk bina eden
kişi Süleyman değildir. Bizler, Ka'be'yi ilk bina edenin Adem olduğuna dair
rivayet nakletmiş bulunuyoruz. Ondan sonra çocukları yeryüzüne dağıldı.
Dolayısıyla onlardan bazılarının Beytu'I-Makdis'in temellerini atmış olmaları
mümkündür. Daha sonra da İbrahim Kur'an nassının belirttiği şekilde Ka'be'yi
bina etmiştir.
Kurtubi de böyle demektedir: Hadis İbrahim'in de, Süleyman'ın da
her iki mescidi bina ettiklerinde ilk olarak onların temellerini kendilerinin
koymuş olduğuna delil değildir. Onların yaptıkları, kendilerinden önce
başkalarının atmış olduğu temellere göre bir yenilemedir.
"Fazilet ondadır." Yani namazın vakti girdiğinde
namazı kılmaktadır. Süfyan b. Uyeyne'nin Cami'inde el-A'meş'den şu rivayet
nakledilmektedir: "Yeryüzünün tamamı bir mesciddir." Yani orada namaz
kılmaya elverişlidir. Bu genel durumu namaz kılınmasının yasaklandığı
belirtilen yerler ile ilgili rivayetler tahsis etmektedir (hükmünü daraltıp,
özelleştirmektedir.) Doğrusunu en iyi bilen Allah'tır.
"Allah'ın eksiksiz kelimelerine" buyruğu ile
kastedilenin mutlak olarak Allah'ın kelamı olduğu söylendiği gibi, onun takdir
ettiği kaza ve hükümleri olduğu da, vaad ettiği hususlar olduğu da
söylenmiştir.
Nitekim yüce Allah şöyle buyurmaktadır: "Rabbinin
İsrailoğullarına olan o pek güzel sözü sabretmelerinden ötürü tamam
olmuştur."[A'raf,137] Bundan maksat da yüce Allah'ın şu buyruğunda dile
getirilen husustur: "Biz ise o arzda zayıf düşürülmüş olanlara Lutfetmek.
.. istiyoruz."[Kasas, 5] "Eksiksiz"den maksat ise kamil ve tam
demektir. Faydalı diye açıklandığı gibi şifalı, mübarek, hiçbir şeyin geri
çeviremediği, eksikliğin, kusurun sözkonusu olmadığı, devam edip giden, hüküm
ve kazayı belirleyici sözler diye de açıklanmıştır.
Hattabi der ki: Ahmed bu hadisi Allah'ın kelamının mahluk
olmadığına dair delil gösteriyor ve Nebi (s.a.v.)'in mahluk bir şeye
sığınmayacağını belirterek gerekçelendiriyordu.
"Her bir şeytandan" ifadesinin kapsamına insan ve cin
şeytanları girmektedir.
"Zehirli haşarat" zehirleri bulunan• her türlü
haşaratı ifade eder denildiği gibi kötülük yapmayı isteyen, kötülük vermek
arzusunu taşıyan her bir canlının kastedildiği de söylenmiştir.
"Kötülük vermek isteyen her bir gözden" buyruğunu da
Hattabi şöyle açıklamıştır: Bundan maksat da delilik, akli dengenin bozulması
gibi insanın karşı karşıya kaldığı her bir hastalık ve afettir.